Pierwszy i drugi etap wdrażania zdalnego nauczania za nami. Mamy jednolitą platformę edukacyjną (jedno z najlepszych rozwiązań) MS Teams. Wszyscy uczniowie i nauczyciele mają również przydzielone konta domenowe co podnosi bezpieczeństwo danych i przekazu elektronicznego.

Czas na ćwiczenia i lekcje online.Przed nami najtrudniejsze zadanie – zmiana przyzwyczajeń tradycyjnego nauczania. Opanowanie metod i technik zdalnego nauczania. Zmiany roli nauczyciela z roli dominującej na rzecz wspierania i organizowania procesu uczenia się,

Wymagania medyczne i lekcje online

Zdaniem MEN, dyrektor szkoły, planując zdalne nauczanie, ma obowiązek uwzględnić aktualne wymagania medyczne korzystania z urządzeń elektronicznych . 

Wg raportu NASK – Nastolatki 3.0  w 2019 r. w Polsce nastąpił wzrost średniego czasu korzystania z internetu o 13 % do około 4 h i 12 min., (w 2018 r. było 3 h 40 min.).  Wśród młodzieży 94% najczęściej odwiedza YouTube oraz Facebook 83,4%.

Jeżeli młodzież korzysta z internetu średnio 6 h dziennie, przez okres 3 miesięcy, wówczas wpada w uzależnienie od internetu (siecioholizm).

Czas korzystania z internetu a zdrowie 0 do 1,5 h Optymalny czas korzystania z internetu 1,5 h – 4 h 12 min. Średnie zagrożenie 4 h 12 – 6 h min. Ryzykowne korzystanie z internetu. powyżej 6 h – możliwe uzależnienie (siecioholizm).

Biorąc pod uwagę zalecenia pediatryczne – dziecko w wieku 11-14 lat powinno korzystać z urządzeń elektronicznych ok. 90 min. dziennie (więcej – Zdalne nauczanie a zdrowie). Jak wcześniej podano (raport NASK), bez zdalnego nauczania, młodzież szkolna przekracza dopuszczalną normę  prawie 3 krotnie!!  Dlatego planując tygodniową pracę nauczycieli należy to robić z rozsądkiem.

Przykład praktyczny (lekcje online i ćwiczenia)

Założenia: uczeń klasy IV ma 3 godziny matematyki w tygodniu. W jaki sposób zaplanować zdalne nauczanie zgodnie z zaleceniami MEN (rozp. MEN z 20.03.2020)?

1. Dyrektor w uzgodnieniu z nauczycielem planuje pracę w układzie tygodniowym (§ 1.3).
2. Do kalendarza w programie MS Teams wpisujemy po 1 h samodzielnych ćwiczeń ucznia w poniedziałek i czwartek.
3. Na środę nauczyciel planuje jedno spotkanie online – 20 min.
4. Przygotowanie ćwiczeń dla uczniów: na stronie Kujawsko-Pomorska e-Szkoła wybieramy dla klasy IV temat: Ułamki niewłaściwe (35 min.) – link do lekcji.
5. Do kalendarza w poniedziałek i czwartek wpisujemy temat oraz link do gotowej lekcji online. Do każdej lekcji przygotowujemy 2-3 pytania kontrolne dla ucznia.
6. W środę planujemy spotkanie online. Unikajmy syndromu gadających głów (monologu nauczyciela przez 30-45. min.). Spotkanie powinno mieć charakter dyskusji nad samodzielną pracą ucznia w poniedziałek. Poprzez pytania kontrolne sprawdzamy zrozumienie tematu przez uczniów. Ostatnie 5-10 min poświęcamy na konsultacje. Wyjaśniamy niezrozumiałe dla uczniów partie materiału.
7. Przy wykorzystaniu gotowych lekcji z portali edukacyjnych (tu skorzystaliśmy z lekcji Kujawsko-Pomorskiej e-Szkoły), przy 3 lekcjach matematyki nauczyciel zużyje 180 min. na przygotowanie 3 lekcji matematyki (dwóch ćwiczeń do samodzielnej pracy ucznia oraz jednej lekcji online. Jeżeli nauczyciel zechce samodzielnie przygotować lekcje wówczas zużyje ok. 2-4 godz. samodzielnej pracy na jedną lekcję zdalnego nauczania (ćwiczenia + lekcja online).
8. Uczeń jest aktywny przez 130 min. w ciągu tygodnia przy 3 lekcjach matematyki.

Schemat pracy lekcji online i ćwiczeń

Szczegółowy tygodniowy plan zajęć przedstawia poniższa grafika.

Uwaga 1: przedstawiona propozycja spełnia wymaganie rozporządzenia MEN z 20.03.2020 – o łączeniu przemiennym kształcenia z użyciem monitorów ekranowych (internet i komputer) i tradycyjnego (analogowego) nauczania a więc samodzielnej pracy ucznia z podręcznikiem i przesłanymi zadaniami (§ 1.3.d)..

Połączenie samodzielnej pracy ucznia z lekcjami online pozwala ograniczyć kontakt ucznia z internetem do niezbędnego minimum (2×35 min. gotowej lekcji + 20 min. spotkanie z nauczycielem). Rola nauczyciela ogranicza się do zaplanowania pracy ucznia oraz do moderowania dyskusji z uczniami (budowanie relacji).

Uwaga 2: dyrektor wspólnie z nauczycielami ustala, które lekcje powinny być prowadzone online (najczęściej trudniejsze przedmioty, kończące się egzaminami). Lekcje online są ważne w przypadku języków obcych (rozwijanie kompetencji językowych i komunikacyjnych) oraz przedmiotów humanistycznych (rozwój kompetencji kluczowych).  Można w przypadku niektórych przedmiotów całkowicie zrezygnować z lekcji online.

Rekomendacje resortu edukacji

Minister Edukacji Narodowej D.Piontkowski zaprzeczył, jakoby dzieci miały spędzać przed komputerem godziny, na wzór klasycznych lekcji w szkole.

– To będzie kilka lekcji on-line dziennie. Możemy połączyć się na 10-15 minut, nauczyciel zada zadanie, fragment do przeczytania i wtedy łączymy się ponownie, a nauczyciel je sprawdzi – minister starał się rozwiać obawy. [PolsatNews, 21.03.2020]

Również Wielkopolski Kurator Oświaty rekomenduje, aby podczas pracy zdalnej z uczniami, nauczyciele przygotowywali i wykorzystywali materiały pogłębiające, utrwalające zdobytą przez uczniów wiedzę i umiejętności, wpływali na rozwijanie ich zainteresowań. Zadania (a więc nie tylko lekcje online!) nie powinny angażować uczniów dłużej niż 3 do 5 godzin dziennie [KO P-ń].

Wspomniane zarządzenie MEN z 21.03.2020r. mówi o metodach i technikach kształcenia na odległość a nie tylko o lekcjach online. Rekomenduje również przemienne stosowanie lekcji cyfrowych z tradycyjnymi metodami kształcenia. Próby jednostronnego wysyłania tylko zadań oraz skrajnego nauczania wyłącznie przy pomocy lekcji online jest błędem metodycznym prowadzącym do frustracji uczniów i rodziców.

Po opanowaniu platform zdalnego nauczania oraz metodyki zdalnego nauczania warto dzielić w miarę możliwości zadania na grupy uczniów (zadania cząstkowe). Dzięki temu uczniowie będą komunikować się ze sobą (budowanie relacji, pobudzanie aktywności).

Przedstawiona propozycja organizacji i planowania zdalnego nauczania oparta została o metodykę nauczania stosowaną w m.in. w szkolnictwie jezuickim w USA, we Włoszech i Hiszpanii.

FW (fragment referatu)